Aileye yeni bir bebeğin katılması genellikle aile üyelerinde farklı duygulara yol açar. Ailenin büyük çocuğu bu haberi, kimi zaman mutluluk kimi zaman kaygı kimi zaman ise öfke ile karşılayabilir. Genelde ebeveynlerde; özellikle annelerde gözlemlediğim duygu ise mutluluğa eşlik eden bir kaygı ve suçluluk halidir. Bu kaygı ve suçluluk duygularının temeline indiğimizde ise bu duyguların her iki çocuk için ayrı ayrı hissedildiğini fark ederiz.
Annenin, büyük çocuğu henüz çok da büyük değilken onunla daha az ilgilenecek olma düşüncesi ile küçük çocuğu ile hiçbir zaman birebir ve yeterli zamanı olmayacağı düşüncesi arasında gelip gittiğini görürüm. Bu duygular her annede olmak zorunda olmadığı gibi, hissedilmesi ise son derece doğaldır. Çünkü tüm duygular bizler içindir ve yanlış ya da hissedilmemesi gereken duygu yoktur.
Tam da bu bakış açısından yola çıkarak kardeşlerin birbirine yönelik hissedeceği her duyguyu kabul etmek çok değerlidir. Amacımız duyguyu değil; ihtiyaç duyulduğu zamanlarda davranışı düzenlemek olmalıdır.
En son Ebeveyn Kitap Kulübümüzde okuduğumuz ‘Kardeş Rekabetli’ isimli kitaptan bilmek isteyeceğinizi düşündüğüm birkaç minik noktayı sizlerle de paylaşmak istiyorum:
-Kötü duygular dışarı çıkmadan olmaz.
Yukarıda da bahsettiğim gibi duygular koşulsuz olarak kabul edilmelidir. Kardeşine öfkeli olan bir çocuğun öfkesini kabul edip istenmeyen davranışı ortadan kaldırmak için onu desteklemeliyiz.
“Kardeşine kızgınsan bunu tekmelerle değil sözcüklerle ifade etmelisin.”
-Kardeşleri kıyaslamanın tehlikeleri:
Kıyaslamak, kardeşlerin birbirlerine karşı öfke duygusu beslemesine ve kendilerini yetersiz görmelerine yol açabilir. Birbirleri ile kıyaslamak yerine çocuğunuzun davranışına odaklanıp ne gördüğünüzü kelimelerle ifade edebilirsiniz.
“Kardeşin bile üstüne yemek dökmüyor.” yerine “Üstüne süt damlatıyorsun.”
-Eşitlik yetmez.
Buradaki önemli nokta çocukların kendi ihtiyaçlarına odaklanmaktır. Sevgi söz konusu olduğunda ise biricik olduklarına vurgu yapmak önemlidir.
Çocuk: “Onun çorbası benden daha çoktu!”
Ebeveyn: “Sanırım karnın doymadı. Bir kase daha ister misin?”
-Kardeşlerin rolleri:
Çocukların kendilerini bir etiketin içine hapsetmelerine izin vermemelisiniz. Çocuklar, ‘Ali evin yaramaz çocuğu Ahmet ise akıllı ve söz dinleyen çocuğu’ gibi rollerin içine sıkışıp kalmamalıdırlar.
-Çocuklar kavga ettiğinde:
1.Gördüklerinizi betimleyin. - Kavga eden ve birbirlerine vuran çocuklar görüyorum.
2.Sınırları belirleyin. - Birbirinize vurmanızı kabul edemem bu tehlikeli.
3.Onları ayırın. - Herkes odasına
Kaynak: Kardeş Rekabeti-Adele Faber-Elaine Mazlish
Son olarak; yaşanan çatışmalara yönelik ebeveyn farkındalığı…
Buradaki önemli bir konu; bu farkındalık sonucu amacımız çocuklarımızın istenmeyen duyguları bir daha yaşamamaları değil, bu süreci sağlıklı bir şekilde atlatabilmelerini sağlamak. Aynı şekilde, kardeşler arasındaki çatışmaların tek nedeni her zaman ebeveynler olmak zorunda değil. Fakat çocuklarınızla ilgili kendinize aşağıdaki soruları sormanız evdeki tutumunuz, değerleriniz ve evin içindeki atmosfer ile ilgili bir farkındalık kazanmanıza yardımcı olabilir:
- Çocuklarım yalnızca kendileri oldukları için sevildiklerini ve kabul edildiklerini biliyorlar mı/hissediyorlar mı?
- Çocuklarımın birbirlerini kıskanmalarına yönelik duygum ne? Bu duygum davranışlarımı nasıl etkiliyor olabilir?
- Çocuklarımın işbirliği yapacağı ortamlar yaratıyor muyum? Yoksa çocuklarımı birbirleri ile kıyaslıyor muyum? Bu tutumum kendilerini yetersiz; birbirlerine karşı ise öfkeli hissetmelerine neden oluyor olabilir mi?
- Çatışmaları onlar yerine ben mi çözüyorum(adil olabiliyor muyum) yoksa çatışma çözmeleri için onlara fırsat veriyor muyum?
- Benim ebeveyn olarak iletişim şeklim, çatışma çözme yöntemim ne? Nasıl bir rol modelim?
- Doğum sırası ya da yapısal özellikleri bakımından bir çocuğumla diğerine oranla daha fazla empati kuruyor olabilir miyim? Bu durumun ilişkimiz üzerindeki etkisi ne olabilir?