Ebeveyn • 25 Aralık 2017
Yazar: Elzem Güçlü Arslan - Psikolojik Danışman

DUYGULARINIZDAN GERÇEKTEN ÇOCUĞUNUZ MU SORUMLU?

“Yemeğini yemediğinde çok üzülüyorum.”
“Odanı topladığın zaman çok mutlu oluyorum.”

Çocuğunuzun başkalarına bağımlı bir birey olmasını ister misiniz?
Çocuğunuzun kendisini değersiz hissetmesini ister misiniz?

Yukarıdaki cümleler ile sorular birbirinden bağımsız gibi görünseler de aralarında sıkı bir ilişki var. "Çocuğum yemek yemediğinde benim üzülmemin onun kendisini değersiz hissetmesiyle ne ilgisi var?" diye düşünmeye başlayanlar için hemen açıklıyorum.

Çocuklar ile iletişimimizde onlara bazı mesajlar veririz. Bu mesajlar kimi zaman davranışlarımızla kimi zaman sözlerimizle çocuklarımıza ulaşır. Annesinden, "…….. yapmaman beni çok üzüyor." cümlesini sürekli duyan bir çocuk şöyle düşünmeye başlar:

"Benim yaptıklarımın benimle bir ilgisi yok. Bu tamamen annemle ilgili bir şey. O zaman bunu, annemi mutlu etmek için yapmalıyım. Ben annemin duygularından sorumluyum."

Görüştüğüm bir ebeveyn şöyle söylemişti: "Oyunlarda istemese bile bebek olmayı hep kabul ediyor. Çünkü arkadaşı ya küseceğini söylüyor ya da üzüleceğini."

Anne ile bir süre konuştuktan sonra annenin fark etmeden çocuğuna başkalarının duygularından sorumlu olduğuna dair mesajlar verdiğini fark ettik.

Annesinin duygularından sorumlu hisseden çocuklar bir süreden sonra öğretmenlerinin ve arkadaşlarının duygularından da sorumlu hissetmeye başlarlar. Arkadaşı üzülmesin diye sürekli arkadaşının istediği oyunları oynamaya, öğretmenini kızdırmamak için onun isteyeceği şekilde davranmaya başlayabilirler.

Bu anne gibi, bir yandan arkadaşlarına karşı çok fedakar olduğundan yakınırken bir yandan da bilmeden çocuğumuza böyle bir misyon yüklüyor olabiliriz. Evde böyle bir tutumla büyüyen çocuk farkında olmadan bu tutumu evin dışına da aktarıyor olabilir.

Bir yandan da başkalarının duygusundan sorumlu olduğunu düşünen çocuk kendi duygularını görmezden gelindiği için değersizlik duyguları yaşamaya başlayabilir. Sevmediği yemekten bir kaşık daha almadığı için annesi üzülen çocuk kendi duygusunu yok sayarak bir lokmayı daha zorlanarak yer. Önemli olanın kendi duygusu değil de annesinin duygusu olduğunu gören çocuk kendisini değersiz olarak görmeye başlayabilir.

Peki, ne yapmalısınız?

Çocuğunuz ile iletişimde vermeniz gereken mesaj herkesin kendi duygusundan sorumlu olduğu mesajıdır. Örneğin, oyuncağını toplamak istemiyorsa, ‘Üzülürüm.’ demek yerine; neden istemediği hakkında konuşabilir, motivasyonunu artıracak yöntemler hakkında konuşabilir, toplamadığı zaman olacaklar hakkında bilgi verebilirsiniz. Oyuncaklarını toplamanın onu çok yoracağını düşünüyorsa onu yormayacak bir yöntem hakkında düşünmesini sağlayabilir ya da yardım teklif edebilirsiniz.

Oyuncaklarını dağınık seviyorsa, birlikte bu dağınıklığın kabul edildiği bir alan belirleyebilirsiniz.

Eğer oyuncak toplama konusu sizin çocuğunuzla yoğun olarak ilgilendiğiniz nadir anlardan biriyse bu konuda kendinizde bir farkındalık oluşturabilirsiniz.

Son olarak, çocuğunuzun ifade ettiği duyguyu asla yargılamamasınız. Duygusu kabul edilmeyen çocuklar kendilerini değersiz ve hatalı hissederler; bir süre sonra duygularını ifade etmekten vazgeçerler. Duygular her zaman koşulsuz kabul edilmelidir. Çünkü hatalı ya da yanlış davranış olabilir; fakat hatalı ya da yanlış duygu olmaz.