Ebeveyn • 17 Kasım 2017
Yazar: Elzem Güçlü Arslan - Psikolojik Danışman

BİR ÇOCUĞA KENDİSİNİ NASIL YETERSİZ HİSSETTİRİRSİNİZ?

Bir çocuğa kendisini yetersiz hissettirmek için ‘Sen yetersizsin.’ demenize gerek yoktur. Böyle hissettirmenin birçok farklı yolu vardır. Ebeveynler olarak zaman zaman bu yollara girip çocuklarınıza kendilerini yetersiz hissettiriyor olabilirsiniz. Bazen de bunu fark edip yolunuzu değiştirmek isteyebilirsiniz. Peki, yolunuzu değiştirmeniz için yapmanız gerekenler neler?

Çocuğunuza, yapabileceği zorluktaki işleri yapması için fırsat vermelisiniz.

Sabah okul servisi aşağıda beklerken montunun fermuarını çekmemek için kendinize hakim olamıyor olabilirsiniz. Ve bu durum her sabah tekrar tekrar yaşanıyor olabilir. Ya da yemeğini bitirme süresi size bir asır kadar uzun gelen çocuğunuzun elinden kaşığını alıp lokmaları art arda ağzına vermekten kendinizi alıkoyamıyor olabilirsiniz.

Fakat bilmeniz gereken bir şey var. Çocuğunuzun yapabileceği zorluktaki işleri onun yerine yaptığınız zaman verdiğiniz mesaj şu: "Sen yetersizsin."

Bu örnekler çoğaldıkça çocuğunuz, yeni beceriler kazanma konusunda yetersiz kalır. Yanında siz ya da bir başka yetişkin olmadan ihtiyaçlarını karşılayamayacağını düşünebilir. Bir süre sonra sizden ayrılmakta güçlük çekebilir. Yapabileceği zorluktaki bir işi bir kere bile denemeden yapmaktan vazgeçebilir.

Çocuğunuzun kendi adına konuşmasına fırsat vermelisiniz.

Çocuklara sorulan soruların cevaplarının çocuklardan alınması gerektiğine inanıyorum. Fakat bunun her zaman mümkün olmadığını gözlemliyorum. Anne olduktan sonra cümleler “ben” yerine “biz” ile başlayabiliyor. Çocuğa sorulan bir sorunun sorumluluğunu çocuk değil ebeveynler alıyor.

“Biz 4 yaşındayız.”
“Bizim bugün biraz hastayız burnumuz akıyor.”

Bu tür ifadeler çocukların kendilerini bir birey olarak görmesini engelliyor. Bu nedenle çocukların kendilerini ilgilendiren konularda kendilerini ifade etmelerine fırsat vermeniz ve onun yerine ve onun adına konuşmamanız gerekiyor.

Kendisi yerine konuşulan çocuklar bir süre sonra sorulan sorulara cevap vermemeye ve kendisini ifade etmemeye başlayabilir. Sosyal ortamlarda çekingen davranabilir. Kendi istek ve ihtiyaçlarını ifade etmesi için sürekli bir yetişkine ihtiyaç duyabilir.

Aşırı koruyucu tutumdan olabildiğince uzak durmalısınız.

“Koşma düşersin.”, “Elleme canın acır.”, “Üşürsün ceketini giy.”, “Elimi tut sakın bırakma.” cümlelerini çocuğunuz sık sık duyuyor mu?

Koruyucu tutum ebeveynleri yıprattığı kadar çocukları da yıpratan bir tutumdur. Çünkü ebeveynler, çocuklarını görebilecekleri olası bir fiziksel zarardan korumaya çalışırken çocuklar da hissettikleri yetersizlik duyguları ile baş etmek durumunda kalırlar. Sürekli kendi bedenine yönelik uyarılar duyan ve yönergeler alan bir çocuk bir süre sonra şu mesajı içselleştirebilir: “Benim olmadığım yerde güvende değilsin. Sen kendin için doğru olanı bilemezsin.”

Bu çocuklar bir süre sonra yanlarındaki yetişkinlerin yanından ayrılmakta güçlük çekebilirler ve yalnız kaldıkları zamanlarda kaygılanabilirler. Ancak kendileri için doğru olanı bilen bir yetişkinin yanında güvende hissederler.

Problemlerini kendisinin çözmesi için desteklemelisiniz.

Çocuklara yetersizlik hissini yaşatan bir diğer durum ise ebeveynlerinin çocukları ilgilendiren bir sorunu onlar yerine çözmeye çalışmaları. Ödevini yapmayan bir çocuğun ödevini yapmak ya da öğretmenini aramak, arkadaşı ile sorun yaşadığında onun yerine arkadaşıyla konuşmak gibi davranışlar “Sen kendi sorunlarını çözme konusunda yetersiz bir çocuksun.” mesajını verir.

Sorunları bir yetişkin tarafından çözülen çocuklar yetişkinlere bağımlı hale gelebilirler. Yaşadıkları bir sorun karşısında savunmasız ve çaresiz hissedebilirler. Yeni kararlar alma, yeni ortamlara girme ve yeni başlangıçlar yapma konusunda endişe duyabilirler.